Gapiruvchi kampyuterlar yoxud JAWS dasturi haqida

Intilish, rivojlanish, maqsadga yetish har bir insonning o‘z qo‘lida. Agar taqdiringizda siz uchun nogironlik hukm etilgan bo‘lsa, qayg‘urmang, bunda ham bir hikmat bor. Axir bu bilan hayot to‘xtab qolmaydi.

Kishilar internet tarmog‘ida muloqot qilganini, o‘zlari uchun kerakli bo‘lgan ma’lumotlarni topganini, turli ijtimoiy tarmoqlarda fikr almashganlarini eshitgan ko‘zi ojiz odam albatta, menda ham shunday imkoniyat bo‘lganda edi deb ko‘nglidan o‘tkazadi. Aslida shunday ko‘zi ojiz kishilar borki, ular kampyuter klavishlarida sog‘lom insonlarga nisbatan tezroq yoza oladi, internet tarmog‘ida mustaqil holda istagan ishini qila oladi, xattoki o‘zi mukammal sayt yaratganlari ham bor. Buning uchun xohish va qunt bo‘lsa bas. Bu yo‘nalishda beminnat JAWS dasturi qo‘l keladi. JAWS dasturi bu butun kampyuter sistemasini qmrab oluvchi mukammal dastur xisoblanib uning yordamida ekranni o‘chirib qo‘yish holatida ham bemalol ishlash mumkin. Uning vazifasi kampyuter ekranidagi so‘z va matnlarni ovozlashtirishdan iborat. Xohishingizga qarab butun bir matnni, bir qatordagi jumlani, yoki har bir so‘zni alohida, hatto har bir harfni alohida-alohida ham eshitish, ya’ni o‘qish mumkin. Dastur bo‘yicha paydo bo‘ladigan asosiy savollarga javoblar:
— Bu dastur qanday kampyuterlarga tushadi, yoki maxsus kampyuterlardagina foydalaniladimi?
— Dastur barcha turdagi kampyuter va noutbooklarga o‘rnaydi. JAWS uchun maxsus kampyuter bo‘lishni taqazo etmaydi.
— Dasturdan foydalanish uchun rus yoki ingliz tilini bilish kerakmi, yoki u o‘zbek tilida ham ishlaydimi?
— Yo‘q, dasturdan foydalanish uchun rus yoki ingliz tilini bilishingiz talab etilmaydi. Dastur ekrandagi matn o‘zbek tilida yozilgan bo‘lsa o‘zbek tilida inglizcha talaffuzda ovozlashtiradi. Faqatgina Raqamlarni rus tilida o‘qiydi. Dastur sozlanmalari rus yoki ingliz tilida bo‘lishi mumkin.
— Dastur ko‘zi ojizlar uchun moslashtirilgan ekan, undan sog‘lom insonlar ham ko‘zlari toliqishini oldini olish uchun foydalanishi mumkinmi?
— Mumkin, lekin ular axborotni ko‘z bilan olishga o‘rganganliklari uchun toqat qilolmaydilar
— Dasturning qanday kamchiligi bor?
— Dastur o‘zbekcha matnni ingliz talaffuzida (aksentida) ovozlashtirgani bois noqulay bo‘lishi mumkin. Ko‘p eshitish natijasida moslashish yuzaga keladi.
— Dasturni o‘zim o‘rnata olamanmi?
— Ha, dastur kampyuterga boshqa dasturlar kabi odatdagidek o‘rnaydi. Dasturni o‘rnatgach, crack papkasidagi fayllarni o‘rnatgan joyingizga tashlab qo‘yasiz.
— Dasturni qayerdan yuklab olaman?
— Dasturni JAWS versiyalarini taqdim etuvchi  Freedomscientific.comsaytidan yuklab olishingiz mumkin. Dastur sozlamalari va oson foydalanish yo‘llari haqida ushbu maqoladama’lumotlar keltirilgan.
Hozirgi kunda respublikamizning har bir viloyat va tuman markazlarida ko‘zi ojizlar uchun maxsus kutubxonalar tashkil etilgan bo‘lib ular albatta gapiruvchi kampyuterlar bilan ta’minlangan. Rekanstruksiya qilinib zamonaviy ko‘rinishga keltirilgan Alisher Navoiy nomidagi O‘zbekiston milliy kutubxonasida ham barcha foydalanuvchilar qatori ko‘zi ojizlar uchun ham qulaylik tug‘dirish maqsadida JAWS dasturi bilan ta’minlangan kampyuterlarishlab turibdi. JAWS dasturidan foydalanuvchi kishilar dastur yordamida o‘ynaladigan maxsus kampyuter o‘yinlaridan o‘ynab vaqtlarini chog‘ o‘tkazishlari ham mumkin.