O‘qituvchilar uchun davr talabi nima?

O‘qituvchilar uchun davr talabi nima?

Uchinchi Renessansning poydevori maktabdan boshlanishi kerak, degandi yaqinda Prezidentimiz. Bu fikr o‘z-o‘zidan kishilarning dunyoqarashini o‘zgartirish vaqti kelgani, ta’limdagi islohotlarni aynan maktab ostonasidan boshlash lozimligini anglatadi. Maktab ta’limini biroz boshqacharoq usullar bilan jonlantirish, zamonaga moslashishni davrning o‘zi taqozo etmoqda.
Nega biz hayotda qiynalyapmiz? Bilimsizligimiz, zamonaviy bilimlarni egallashdan ortda qolganimiz, bor diqqat-e’tiborimizni mayda-chuyda maishiy muammolarga qaratganimiz uchun.
Hayot maktabida bugun odamlarimiz yashashga moslashgan bo‘lishi kerak. Boshi tirikchilik tashvishidan chiqmaydigan oilalarda Beruniy, ibn Sino, al-Xorazmiylar yana tug‘ilishi mumkindir, ammo ularning iqtidorini ko‘ra olmasak, ularni tarbiya qilmasak, hayotimizda bundan keyin ham hech qanday o‘zgarish bo‘lmaydi. Bularning barchasi, avvalo, maktab ta’limiga bog‘liq.
1990 yillarning boshida Rossiyada shunday vaziyat bo‘lgandi
Siyosiy tizim o‘zgargan, katta mamlakat parchalangan, maktablarning saviyasi butunlay tushib ketgan davrlar. O‘shanda oliy ta’lim muassasalariga shunday topshiriq berildi: ularning har biri o‘z ichki imkoniyatidan foydalanib maktablar bilan hamkorlik qilishi lozim. Har bir institut yoki universitet qaysi yo‘nalishlarda rivojlanayotgan bo‘lsa, o‘z yo‘nalishi bo‘yicha tumanlarda maktablar tashkil qilishi yoki maktablar bilan yaqindan hamkorlikni yo‘lga qo‘yishi kerak edi. Shu yo‘sinda maktablarda fanlar assotsiatsiyalari tashkil etila boshlandi.
Moskva viloyatida bir yarim mingga yaqin maktab bo‘lsa, unda o‘qitiladigan 18 ta fan bo‘yicha asssotsiatsiyalar faoliyati yo‘lga qo‘yildi. Institutlar, universitetlar professor-o‘qituvchilari maktab o‘qituvchilari uchun master-klasslar tashkil etib, yaxshi tashabbuslar ommalashtirilar, maktablar orasida yaxshi ma’nodagi raqobat muhiti shakllandi. Fanlarni o‘zlashtirish, muvaffaqiyatlar borasida musobaqalashish boshlandi. Bu tashabbus 3-4 yildayoq o‘z samarasini berdi. Maktab o‘quvchilari xalqaro fan olimpiadalarida g‘olib bo‘la boshladi, oliy ma’lumot olishga intiluvchilar ko‘paydi.
Ayni paytda Rossiya xalq ta’lim sohasi bo‘yicha dunyodagi kuchli o‘ntalik mamlakatlari safida. O‘sha paytda ular maktab ta’limi borasida eng ilg‘or mamlakatlar tajribasini o‘rgangandi. Bular Singapur va Finlandiya xalq ta’limi sohasidir. Qizig‘i, ular rossiyaliklarga ma’lum bo‘lgan an’anaviy usullarni o‘zlariga moslashtirib olgan ekan.
Har bir yangilik ba’zida unutilgan eskilik bo‘lishi mumkin
Biz albatta, bu tajribani aynan o‘zlashtirmaymiz. Mamlakatimiz ta’lim tizimining hech qaysi mamlakatnikiga mutlaqo o‘xshamaydigan o‘ziga xosligi, muammolari va yutuqlari bor. Jahon tajribasida ko‘p bor muvaffaqiyat keltirgan bu usulning o‘zbek modelini yaratishimiz lozim. Bunda barcha o‘ziga xosliklar e’tiborga olingan va tizim ishlab chiqilgan.
Prezidentimizning 2020 yil 6 noyabrdagi “Ta’lim-tarbiya tizimini takomillashtirishga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi qarori ijrosi ko‘p jihatdan oliy ta’lim muassasalari zimmasiga katta mas’uliyat yuklaydi. Bu o‘rinda eng asosiy urg‘u, albatta, pedagogika va psixologiya yo‘nalishlaridagi mutaxassislar tayyorlaydigan institutlar va universitetlar hisobiga to‘g‘ri keladi. Chunki ular maktab tizimiga eng yaqin mutaxassislardir. Misol uchun, texnika universiteti mutaxassisi pedagog bo‘lmasdan turib, maktab ta’limida ishtirok etolmasligi, aniqrog‘i, 45 minutlik darsni qanday tashkil etishni bilmasligi mumkin. U yaxshi mutaxassis, o‘z sohasining bilimdonidir, lekin pedagogmas. Maktabdagi darslarda u aytgan yuksak bilimlarni o‘quvchilarning ongi qabul qilishga qodir emasligini u tushunolmaydi. Ishni dastlabki bosqichdan boshlash kerakligini bilmaydi. Demak, aytish mumkinki, pedagogika, psixologiyadan xabardor bo‘lmagan kishilar uchun ishni tashkil qilish juda qiyin va murakkab.
Samarqand veterinariya meditsinasi instituti 150 ta maktab bilan hamkorlik qilyapti
Bir oy davomida viloyatning o‘nlab maktablari bilan yaqindan tanishdik. Past Darg‘om, Paxtachi, Narpay va Samarqand tumanlari maktablarida bo‘lganimizda bir narsaga amin bo‘ldikki,
ular turli hududlarda joylashgan bo‘lishiga qaramasdan, muammolari va tashvishlari bir xil.
Ular orasida namunali maktablar ham bor – bitiruvchilari OTMlarga kirgan, o‘quvchilari olimpiadalar g‘olibligini qo‘lga kiritgan, turli tanlovlarda muvaffaqiyat qozongan va hokazo. Shu bilan birga, yillar davomida birorta bitiruvchisi o‘qishga kirolmagan, hujjat ishlari mutlaqo yuritilmaydigan maktablar ham borligini ko‘rdik.
Institut qoshida bugun Fanlar uyushmasi tashkil etildi. Uyushmada maktablarda o‘qitiladigan jami 9 ta fan (ona tili va adabiyot, matematika, informatika, kimyo, biologiya, tarix, chet tili, fizika) o‘qituvchilari muntazam o‘qitilib boriladi. Seminar-treninglar, mahorat darslari, tajriba almashinuv va malaka oshirish mashg‘ulotlari tarzida tashkil etiladigan darslarda maktab o‘qituvchilariga yangi bilimlar o‘rgatiladi. Ular darslarda o‘z hamkasblari bilan tajriba almashadi, fikrlashadi. Seminar-treninglarda ishtirok etib, shu narsaga amin bo‘ldimki, o‘qituvchilar bu loyihaga katta umid bildirishmoqda. Loyihaning maqsadini tushuntirishga hojat qolmadi, ular birdan mohiyatni anglab oldi. Hatto kimyo va biologiya fanlaridan mutaxassis bo‘lganim uchun bir necha dars-mashg‘ulotlarini shaxsan o‘zim o‘tib berishimni iltimos ham qilishdi. Albatta rozi bo‘ldim.
Aytaylik, har bir o‘qituvchining yaxshi ko‘rgan mavzusi bo‘ladi, u ana shu mavzuni maza qilib o‘quvchilariga o‘rgatadi. Ba’zi mavzularni esa yaxshi tushunmasligi, shuning uchun darsni yuzaki o‘tishi mumkin. Treninglarda u hamkasblari orasidan ana shu o‘zi tushunmaydigan mavzuni yaxshi biladigan hamkasbini uchratadi, undan o‘rganadi va tajribalar ommalashadi. Ularda sog‘lom raqobat muhiti shakllanadi.
Maktab o‘qituvchilarida bilim yetarli. Ana shu bilimni o‘quvchiga yetkaza bilishni, o‘quvchilarni darslarga qanday jalb qilishni, ularning orasidan kimning nimaga qobiliyati borligini aniqlab, ular bilan chuqurroq ishlashni o‘qituvchiga o‘rgata olsak, maqsadga ancha yaqinlashgan bo‘lardik.
Demak, ishlarni shunchaki qog‘ozda, “ura-ura”chilik asosida bajarish bilan ish bitmaydi. Maktab ta’limi borasida katta islohotlarni amalga oshirishga kirishdik. Yana bir narsani unutmaslik kerakki, oliy ta’limga yoshlar aynan maktab ostonasidan keladi. Bu esa bugungi hamkorligimiz albatta yaqin kelajakda o‘z mevasini berishiga umid qilish mumkin. Yana muhimrog‘i, ishlarimizni tizimli, muntazam, aniq qoidalar asosida, rejali olib borishimiz kerak.
Maktablarimizda zamonaviy bilimlarni o‘qitishda sustkashlikka yo‘l qo‘yilayotgani ham achinarli hol. Bu maktab ma’muriyati bilan emas, yuqori doiralarda hal qilinishi lozim bo‘lgan muammodir. Lekin o‘qituvchi internetsiz, kompyutersiz darsga ko‘ngildagidek tayyorgarlik ko‘rolmaydi. Darslarda bu vositalardan foydalanmasdan yaxshi natijalarni qo‘lga kiritish mushkul.
Maktab darsliklari eskirib qolgani ham muammo
Ularni yangilash uchun katta mablag‘ lozim. Bu davr mobaynida o‘qituvchilar elektron kutubxona imkoniyatlaridan foydalanishlari mumkin. Maktab internet tizimiga ulanmagan bo‘lsa, ular bu imkoniyatdan ham foydalana olmaydi. Kompyutersiz, internetsiz va boshqa zamonaviy aloqa vositalarisiz biz o‘quvchilarga chuqur bilim bera olmaymiz, yoshlarni qiziqtira olmaymiz. O‘quvchilar qo‘llaridagi oddiy smartfonlari bilan ham bugun ko‘p ishlarni amalga oshirishga qodir. O‘qituvchilar o‘z o‘quvchilaridan ortda qolishlari esa achinarli holat. Ayni kunda bu borada yana bir yaxshi ishga qo‘l urilayotgani, ya’ni o‘quvchilar uchun elektron kundalik, elektron sinf jurnallari joriy etilayotgani e’tiborli.
Xullas, yaxshi niyatlar bilan katta loyihaga qo‘l urdik. Maktabning, o‘qituvchilarning obro‘sini qaytarishimiz kerak. Maktablar ilgari tom ma’nodagi ziyo, ma’rifat maskani bo‘lgan. Dunyoning barcha muammolari, yangiliklari, avvalo, maktab miqyosida o‘qituvchilar tomonidan muhokama qilingan, ularning talqini xalqqa yetkazilgan, o‘qituvchilar esa jamiyatning eng ilg‘or qatlami, nufuzli, e’tiborli kishilari bo‘lishgan. Aslida ham shunday, bu kasb egalari hurmatga loyiq kishilardir. Ular o‘zlaridagi bor bilimlarini shogirdlariga berib, millatning kelajagini, kelgusi hayotini ta’minlaydilar.
Xudoynazar YuNUSOV,
Samarqand veterinariya meditsinasi instituti rektori.

Manba: Zarnews.uz


Фундамент Третьего Возрождения должен начинаться со школы, заявил недавно Президент. Идея состоит в том, что пришло время изменить образ мышления людей, и реформа образования должна начинаться с порога школы. Пора возродить школьное образование немного по-другому, подстроиться под время.
Почему мы страдаем в жизни? Потому что мы невежественны, мы отстаем в приобретении современных знаний, мы сосредоточены на деталях повседневной жизни.
В школе жизни наш народ должен быть приспособлен к жизни сегодня. Беруни, Ибн Сина и аль-Хорезми могут переродиться в семьях, не заботящихся о выживании, но если мы не увидим их таланты и не воспитаем их, в нашей жизни не произойдет никаких изменений. Все зависит, в первую очередь, от школьного образования.
Так было в России в начале 1990-х.
Это время, когда политическая система изменилась, большая страна распалась, а уровень школ совсем упал. В то время высшим учебным заведениям было предписано использовать свои внутренние ресурсы для сотрудничества со школами. Каждый институт или университет должен был создавать школы в районах или наладить тесное сотрудничество со школами в районах, в которых он развивался. Таким образом, в школах создавались научные ассоциации.
В Московской области около 1500 школ, создано 18 предметных объединений. Вузы и преподаватели вузов организовывали мастер-классы для учителей школ, популяризировали хорошие инициативы, создавали хорошую конкурентную среду среди школ. Соревнование за знания и успех началось. Эта инициатива работает уже 3-4 года. Школьники стали победителями международных научных конкурсов, увеличилось число желающих получить высшее образование.
В настоящее время Россия входит в первую десятку стран мира в области народного образования. В то время они изучали опыт самых передовых стран в области школьного образования. Это секторы государственного образования Сингапура и Финляндии. Интересно, что они приспособились к традиционным методам, известным россиянам.
Каждая новость иногда может быть забытым прошлым
Конечно, у нас нет такого опыта. Система образования нашей страны имеет свои особенности, проблемы и достижения, совершенно отличные от таковых любой другой страны. Нам необходимо создать узбекскую модель этого метода, который неоднократно пользовался успехом в мире. Он учитывает все особенности и развивает систему.Реализация Указа Президента Республики Узбекистан от 6 ноября 2020 года «О дополнительных мерах по совершенствованию системы образования» во многом возлагает на высшие учебные заведения большую ответственность. Основной упор здесь, конечно, делается на институты и университеты, готовящие специалистов в области педагогики и психологии. Потому что они самые близкие профессионалы к школьной системе. Например, специалист технического вуза может не иметь возможности участвовать в школьном обучении, не будучи учителем, а точнее, может не знать, как организовать 45-минутный урок. Он хороший специалист, знающий свое дело, но не преподаватель. Он не понимает, что высокий уровень знаний, которые он передает в школе, не способен усвоиться умами учеников. Он не знает, что работу нужно начинать с нуля. Так вот, для тех, кто не знаком с педагогикой и психологией, организовать работу очень сложно и сложно.
Самаркандский институт ветеринарной медицины сотрудничает со 150 учебными заведениями
В течение месяца мы посетили десятки школ района. Когда мы посетили школы в Нижнедаргамском, Пахтачинском, Нарпайском и Самаркандском районах, мы убедились, что
их проблемы и заботы одинаковы, хотя и находятся в разных областях.
Среди них есть образцовые школы – их выпускники поступали в вузы, их ученики побеждали на олимпиадах, побеждали в различных конкурсах и так далее. В то же время мы увидели, что есть школы, куда не принимают выпускников годами и где вообще не оформляют документы.
Сегодня в институте создана Ассоциация наук. Всего в ассоциации регулярно преподаются 9 предметов (родной язык и литература, математика, информатика, химия, биология, история, иностранные языки, физика). Занятия организуются в форме семинаров, мастер-классов, обмена опытом и повышения квалификации, которые учат новым знаниям школьных учителей. Они делятся опытом и идеями со своими коллегами по классу. Посетив мастер-классы, я убедился, что педагоги возлагают на проект большие надежды. Не надо было объяснять цель проекта, вдруг поняли суть. Меня даже попросили пройти несколько занятий лично, потому что я был экспертом в области химии и биологии. Конечно, я согласился.
Допустим, у каждого учителя есть любимый предмет, и ему нравится преподавать его своим ученикам. Некоторые темы плохо изучены, поэтому урок может быть поверхностным. На тренингах он знакомится, учится и делится опытом с коллегами, которые хорошо разбираются в предмете, в котором он не разбирается. Они создают здоровую конкурентную среду.
У школьных учителей достаточно знаний.Мы были бы намного ближе к цели, если бы могли научить учителя, как донести эти знания до ученика, как вовлечь учеников в уроки, кто на что способен и что с ними делать.
Итак, недостаточно делать что-то на бумаге, по прихоти. Мы начали масштабные реформы в школьном образовании. Еще нужно иметь в виду, что молодые люди приходят в высшие учебные заведения прямо с порога школы. И можно надеяться, что сегодняшнее сотрудничество принесет свои плоды в ближайшем будущем. Что еще более важно, нам нужно работать системно, регулярно, четко, планомерно.
К сожалению, в наших школах наблюдается задержка в преподавании современных знаний. Это вопрос, который должен решаться на самом высоком уровне, а не администрацией школы. Но учитель не может подготовиться к уроку без Интернета и компьютера. Без использования этих инструментов трудно добиться хороших результатов на занятиях.
Проблема в том, что школьные учебники устарели.
На их модернизацию уйдет много денег. В это время учителя смогут пользоваться электронной библиотекой. Если школа не подключена к Интернету, они не смогут им пользоваться. Без компьютеров, Интернета и других современных средств связи мы не сможем дать учащимся глубокие знания и привлечь молодежь. Даже имея простые смартфоны, студенты сегодня могут многое. Жаль, что учителя отстают от своих учеников. Примечательно, что в этом направлении проводится еще одна хорошая работа по внедрению электронных дневников, электронных классных журналов для учащихся.
Итак, суть в том, что мы действительно с нетерпением ждем этого большого проекта. Нам нужно восстановить репутацию школы и учителей. Раньше школы были местом просвещения. Все проблемы и новости мира обсуждались, прежде всего, учителями на школьном уровне, их интерпретация доводилась до народа, а учителя становились самыми передовыми, влиятельными, влиятельными людьми в обществе. На самом деле эти профессионалы – люди, заслуживающие уважения. Они передают свои знания своим ученикам и обеспечивают будущее нации.
Худойназар Юнусов,
Ректор Самаркандского института ветеринарной медицины.

Источник: Zarnews.uz

Telegramda o‘qish

Понравилась статья? Поделиться с друзьями:
BAXTIYOR.UZ

;-) :| :x :twisted: :smile: :shock: :sad: :roll: :razz: :oops: :o :mrgreen: :lol: :idea: :grin: :evil: :cry: :cool: :arrow: :???: :?: :!: