Shaxsning huquq va erkinlarini ishonchli himoya qilishdagi muhim qadam

Shaxsning huquq va erkinlarini ishonchli himoya qilishdagi muhim qadam

Mamlakatimizda shaxsning huquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilish, uning sha’ni va qadr-qimmatini hurmat qilish, sud ishlarini yuritishning barcha bosqichlarida taraflarning tortishuv tamoyili qo‘llanilishini yanada kengaytirish hamda ushbu sohada xalqaro standartlar va ilg‘or xorijiy tajribani joriy etishga qaratilgan bir qator qonun hujjatlari qabul qilindi.

Bundan tashqari, jinoyat prosessida shaxsning huquq va erkinliklarini himoya qilish kafolatlarini ta’minlash bo‘yicha mexanizmlar to‘liq ishga solinmaganligidan, shuningdek, qonunchilikda jinoyat ishlarini tergov qilish bo‘yicha huquqni muhofaza qiluvchi organlarning vakolatlarini aniq belgilash bilan bog‘liq bo‘shliqlar mavjudligini ko‘rsatmoqda.
Jinoyat ishlarini tergov qilish faoliyatini xalqaro standartlar va ilg‘or xorijiy tajribani inobatga olgan holda yaxshilash, qonun ustuvorligi va javobgarlikning muqarrarligi prinsiplarini ro‘yobga chiqarish, jinoyat-prosessual qonunchiligini yanada takomillashtirish maqsadida, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil
10 avgustdagi “Sud-tergov faoliyatida shaxsning huquq va erkinliklarini himoya qilish kafolatlarini yanada kuchaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni qabul qilindi.
Farmon bilan sud-tergov faoliyatini yanada takomillashtirishning asosiy yo‘nalishlari, shaxsning huquq va erkinliklariga so‘zsiz rioya etilishini ta’minlash, prosessual harakatlarning sifatini oshirish bo‘yicha ustuvor vazifalar belgilandi.
Shulardan tergovga qadar tekshiruv, surishtiruv va dastlabki tergov organlari xodimlari tomonidan e’tibor berilishi lozim bo‘lgan asosiy masalalar, tergovga qadar tekshiruv yoki tergovda ushlangan shaxsni va ozodlikdan mahrum qilish joylarida asosiy tartib-taomillar va sudlanganlik holati bilan bog‘liq asosiy qoidalar Farmonda quyidagicha o‘z ifodasini topdi.
Jumladan, mazkur Farmon bilan quyidagilar taqiqlanishi belgilandi, ya’ni tergovga qadar tekshiruv, surishtiruv va dastlabki tergov organlari xodimlari tomonidan shaxsni g‘ayriqonuniy harakatlar sodir etishga undash va bunday undash oqibatida sodir etilgan jinoyat uchun uni ayblash.
shaxsni jinoyat ishida gumon qilinuvchi yoki ayblanuvchi sifatida jalb qilish uchun asoslar mavjud bo‘lgan hollarda(ekspertiza yoki taftish o‘tkazish talab etiladigan hollar bundan mustasno), uni guvoh tariqasida so‘roq qilish, shuningdek, unga gumon qilinuvchi yoki ayblanuvchining prosessual huquqlari tushuntirilguniga qadar undan biron-bir yozma yoki og‘zaki ko‘rsatuvlar olish;
ushlangan gumon qilinuvchi yoki ayblanuvchining yaqin qarindoshlarini prosess ishtirokchisi sifatida jalb qilish uchun asoslar mavjud bo‘lmagan hollarda ularni huquqni muhofaza qiluvchi organlarga chaqirish va so‘roq qilish;
surishtiruv va dastlabki tergov organlari xodimlari tomonidan mazmunan ko‘rib chiqish uchun sudga yuborilgan jinoyat ishi doirasida sudlanuvchi, jabrlanuvchi, guvoh, fuqaroviy da’vogar, fuqaroviy javobgar va boshqa sud prosessi ishtirokchilarini huquqni muhofaza qiluvchi organlarga chaqirish yoki so‘roq qilish.
Bundan tashqari, Farmon bilan tergovga qadar tekshiruv yoki tergovda ushlangan shaxsni va ozodlikdan mahrum qilish joylarida jazoni o‘tayotgan mahkumni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish, shuningdek, vaqtincha saqlash va tergov hibsxonalarida saqlanayotgan gumon qilinuvchi, ayblanuvchi va sudlanuvchini guvohlantirish ularning yoki advokatining iltimosnomasiga asosan 24 soat ichida vaqtincha saqlash va tergov hibsxonalari yoki jazoni ijro etish muassasalari tasarrufida bo‘lmagan tibbiy muassasalar xodimlari tomonidan amalga oshirilishi shart, bunda xarajatlar iltimosnoma kirituvchi taraf hisobidan qoplanishi belgilab qo‘yildi.
Og‘ir yoki o‘ta og‘ir jinoyatlarni sodir etganlik uchun sudlanganlik holati tugallanmagan yoki sudlanganligi olib tashlanmagan shaxslar yarashilganligi munosabati bilan jinoiy javobgarlikdan ozod etilmasligiga oid qoida voyaga yetmaganlar, birinchi va ikkinchi guruh nogironlari, ayollar, oltmish yoshdan oshgan erkaklar va ehtiyotsizlik orqasida jinoyat sodir etgan shaxslarga nisbatan qo‘llanilmaydi.
Farmonga ko‘ra, voyaga yetmaganlar, birinchi va ikkinchi guruh nogironlari hamda pensiya yoshiga yetgan shaxslarga nisbatan uch yildan ortiq bo‘lmagan muddatga ozodlikdan mahrum qilish tariqasidagi jazo nazarda tutilgan qasddan sodir etilgan jinoyatlarga doir, shuningdek, ehtiyotsizlik oqibatida sodir etilib, buning uchun besh yildan ortiq bo‘lmagan muddatga ozodlikdan mahrum qilish tariqasidagi jazo nazarda tutilgan jinoyatlarga doir ishlar bo‘yicha qamoqqa olish tarzidagi ehtiyot chorasini qo‘llashga yo‘l qo‘yilmaydi.
Xulosa o‘rnida ta’kidlash lozimki, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining“Sud-tergov faoliyatida shaxsning huquq va erkinliklarini himoya qilish kafolatlarini yanada kuchaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni o‘z navbatida jinoyat ishlarini tergov qilish faoliyatini xalqaro standartlar va ilg‘or xorijiy tajribani inobatga olgan holda yaxshilash, qonun ustuvorligi va javobgarlikning muqarrarligi prinsiplarini ro‘yobga chiqarish, jinoyat-prosessual qonunchiligini yanada takomillashtirishga xizmat qiladi.
A.Xujanazarov,
TDYUU o‘qituvchisi


В нашей стране принят ряд законов, направленных на надежную защиту прав и свобод человека, уважение его чести и достоинства, дальнейшее расширение применения принципа спорности на всех стадиях судопроизводства и внедрение международных стандартов и лучших международных практики в этой области были приняты документы.

Кроме того, в связи с неполной реализацией механизмов обеспечения защиты прав и свобод личности в уголовном судопроизводстве, а также пробелами в законодательстве, связанными с четким определением полномочий правоохранительных органов по расследованию уголовных дел, .
В целях совершенствования расследования уголовных дел в соответствии с международными стандартами и передовым мировым опытом, реализации принципов законности и неотвратимости ответственности, дальнейшего совершенствования уголовно-процессуального законодательства Президент Республики Узбекистан в 2020
Принят Указ от 10 августа «О мерах по дальнейшему усилению гарантий защиты прав и свобод личности в судебном порядке».
Указом определены основные направления дальнейшего совершенствования судопроизводства, обеспечения безусловного соблюдения прав и свобод личности, повышения качества процессуальных действий.
Среди них основные вопросы, подлежащие рассмотрению сотрудниками органов досудебного расследования, дознания и предварительного следствия, основные порядок производства досудебного расследования или задержания задержанного лица и места содержания под стражей, основные правила убеждения нашли свое выражение.
В частности, Указ запрещает подстрекательство лиц, находящихся под следствием, дознанием и досудебным следствием, к совершению противоправного деяния и привлечению к ответственности за совершение преступления в результате такого подстрекательства.
в случаях, когда имеются основания для привлечения лица в качестве подозреваемого или обвиняемого по уголовному делу (за исключением случаев, когда требуется производство экспертизы или осмотра), допросить его в качестве свидетеля, а также до разъяснения ему процессуальных прав подозреваемому или обвиняемому получать от него какие-либо письменные или устные показания;
вызывать и допрашивать правоохранительные органы при отсутствии оснований для привлечения близких родственников задержанного подозреваемого или обвиняемого в качестве участников производства по делу;
ответчик, потерпевший, свидетель, гражданский истец,вызов или допрос гражданских ответчиков и других сторон в правоохранительных органах.
Кроме того, Постановлением предусмотрено проведение досудебного расследования или медицинского освидетельствования задержанного и осужденного, отбывающего наказание в месте содержания под стражей, а также показания подозреваемого, обвиняемого или подсудимого, — предварительное заключение.Временное содержание под стражей и заключение под стражу должны быть осуществлены в течение 24 часов работниками медицинских учреждений, не находящихся в ведении следственных изоляторов или пенитенциарных учреждений, с возмещением расходов заявителем.
К виновным не относятся несовершеннолетние, инвалиды первой и второй групп, женщины, мужчины старше шестидесяти лет, а также лица, совершившие преступление по неосторожности.
Согласно указу несовершеннолетние, инвалиды первой и второй групп, лица пенсионного возраста наказываются лишением свободы на срок до трех лет, применение меры пресечения в виде лишения свободы не допускается. по делам о преступлениях, наказуемых лишением свободы на срок до одного месяца.
В заключение следует отметить, что Указ Президента Республики Узбекистан «О мерах по дальнейшему укреплению гарантий защиты прав и свобод человека в судебном процессе», в свою очередь, соответствует международным стандартам уголовного розыска и совершенствования , учет передового зарубежного опыта, реализация принципов законности и неотвратимости ответственности служат дальнейшему совершенствованию уголовно-процессуального законодательства.
А.Худжаназаров,
преподаватель ТГУ

Telegramda o‘qish

Понравилась статья? Поделиться с друзьями:
BAXTIYOR.UZ

;-) :| :x :twisted: :smile: :shock: :sad: :roll: :razz: :oops: :o :mrgreen: :lol: :idea: :grin: :evil: :cry: :cool: :arrow: :???: :?: :!: