O‘quvchilar uchun Morfemika bo‘yicha eng muhim qoidalar

O‘quvchilar uchun Morfemika bo‘yicha eng muhim qoidalar

Ona tili bo‘yicha bilimlaringizni mustahkamlang. Quyida morfemika bo‘yicha asosiy qoidalarga qisqacha to‘xtalib o‘tamiz.

1. Asos va qo‘shimchalar tilshunoslikning MORFEMIKA bo‘limida o‘rganiladi.
2. So‘zning asosiy ma’nosini ifodalab,mustaqil qo‘llana oladigan qismi ASOS (O‘ZAK)deyiladi.
3. Mustaqil qo‘llana olmaydigan,asosga qo‘shilib,unga yangi ,yoki qo‘shimcha ma’no yuklaydigan
shuningdek,so‘zlarni bog‘lashga xizmat qiladigan qismi QO‘SHIMCHA deyiladi.
4. Qo‘shimchalar vazifasiga ko‘ra 2 ga bo‘linadi: 1. So‘z yasovchi qo‘shimchalar 2. Shakl yasovchi qo‘shimchalar.
5. Qo‘shimchalar tuzilishiga ko‘ra SODDA va MURAKKAB qo‘shimchalarga bo‘linadi.
6. Asosga qo‘shilib yangi ma’nodagi so‘zlarni hosil qiluvchi qo‘shimchalar SO‘Z YASOVCHI QO‘SHIMCHALAR deyiladi. So‘z yasovchi qo‘shimchalarni qo‘shish orqali OT,SIFAT,FE’L,RAVISH
yasalishi mumkin: GUL+DON=GULDON,GAM+HO‘R=GAMHO‘R,DO‘ST+ONA=DO‘STONA,ISH+LA
7. -li;-la;-dosh;-kor;ser-;-vul;-ag‘on;-chil;-in;-a kabi qo‘shimchalar so‘z yasovchi qo‘shimchalardir.
8. So‘z yasovchi qo‘shimchalar bilan OLMOSH va SON yasalmaydi.
9. SHAKL YASOVCHI QO‘SHIMCHALAR ham 2ga bo‘linadi:
1. LUG‘AVIY shakl yasovchi qo‘shimchalar 2. Sintaktik shakl yasovchi qo‘shimchalar.
10. Asosga qo‘shilib,uning ma’nosiga qo‘shimcha ma’no yuklaydigan qoshimchalar lug‘aviy shakl yasovchi qo‘shimchalar deyiladi.
11. Lug‘aviy shakl yasovchi qo‘shimchlarga –lar ko‘plik qo‘shimchasi,-cha,-choq,-chak,-aloq kichraytirish ,erkalash qo‘shimchalari,-niki qarashlilik qo‘shimchasi,-gacha chegara ma’nosini ifodalovchi qo‘shimcha,-xon,-jon,-boy,-vachcha,-bek,-voy,-oy,kabihurmatma’nosini ifodalovchi qo‘shimchalar,fe’llardagi –ma bo‘lishsizlik qo‘shimchasi,-n,-l,-in,-il,-sh,-ish,-t,-dir,-tir,-giz,-kiz,-qiz,-gaz;-ir,-ar,-iz kabi fe’l nisbati qo‘shimchalri,-ish,-sh,-v,-uv,-moq,-mak kabi harakat nomi,-b,-ib,-a,-y,-gacha,-gach,-guncha,-gani,-may kabi ravishdosh,-gan,-kan,-qan,-r,-ar,-mas,-ayotgan,-ydigan, -adigan kabi sifatdosh qo‘shimchalari,sifat darajalari –roq,-ish,-mtir,-gina kabi qo‘shimchalar kiradi.
12. O‘zi qo‘shilayotgan so‘zni boshqasiga bog‘lash vazifasini bajaruvchi qo‘shimchalar SINTAKTIK shakl yasovchi qo‘shimchalar deyiladi.
13. Sintatik shakl yasovchi qo‘shimchalarga EGALIK,KELISHIK qo‘shimchalari,BOG‘LAMALAR, SHAXS-SON, ZAMON, MAYL qo‘shimchalari kiradi.
14. Egalik qo‘shimchalari:-im,-ing,-i,-imiz,-ingiz,-m,-ng,-si;
15. Kelishik qo‘shimchalari:-ning,-ni,-ga,-da,-dan;
16. Fe’lning shaxs –son qo‘shimchalari:-m,-ng,-k,-ngiz,-man,-san,-miz, -siz,-y,-ayin,-gin,-sin,-aylik, -nglar,


Укрепите свои знания родного языка. Вот некоторые основные правила морфем.

1. Основы и аффиксы изучаются на кафедре языкознания МОРФЕМИКА.
2. Часть слова, которая может использоваться самостоятельно для выражения его основного значения, называется АСОС (УЗАК).
3. Невозможность использования самостоятельно, присоединяясь к базе и добавляя к ней новый или дополнительный смысл
а часть, служащая для соединения слов, называется ПРИЛОЖЕНИЕМ.
4. Дополнения делятся на 2 по их функции: 1. Словообразующие аффиксы 2. Формообразующие аффиксы.
5. В зависимости от структуры вложения делятся на ПРОСТЫЕ и СЛОЖНЫЕ вложения.
6. Прилагательные, присоединяющие слова к основе и образующие новое значение, называются СЛОВООБРАЗОВАТЕЛЬНЫМИ ДОПОЛНЕНИЯМИ. ОТ, КАЧЕСТВО, ГЛАГОЛ, РАВИШ путем добавления словообразовательных суффиксов
можно составить: ГУЛ + ДОН = ГУЛДОН, ГАМ + ХОР = ГАМХОР, ДОСТ + ОНА = ДОСТОНА, ИШ + ЛА
7. Прилагательные типа -ли;-ла;-дош;-кор;сер-;-вул;-агон;-чил;-ин;-а являются словообразовательными прилагательными.
8. НЕ заменяйте ромбы и цифры словообразовательными суффиксами.
9. ФОРМООБРАЗУЮЩИЕ ПРИЛОЖЕНИЯ также делятся на 2:
1. СЛОВАРЬ ДОПОЛНИТЕЛЬНЫХ ПРИЛАГАТЕЛЬНЫХ 2. Синтаксические прилагательные прилагательные.
10. Прилагательные, дополняющие основу и придающие ей значение, называются лексическими прилагательными.
11. К прилагательным, входящим в состав лексической формы, относятся суффиксы множественного числа -лар, -ча, -чок, -чак, -алак уменьшительно-ласкательные, суффиксы еркалаш, -ники зависимые аффиксы, суффиксы обозначающие, -хон, -джон, -бой, -вачча , -бек, -вой, -ой, суффиксы, обозначающие уважение, суффикс -ма в глаголах, -н, -л, -ин, -ил, -ш, -иш, -т, -дир, -тир, -гиз , -киз, -гыз, -газ; -ир, -ар, -из такие существительные, как -иш, -иш, -в, -ув, -мок, -мак, -б, -иб, -а, -у , -gacha, -gach, -guncha, -gani, -may суффиксы прилагательных, такие как -raq, -ish, -mtir, -gina штаны включены.
12. Прилагательные, выполняющие функцию связи присоединяемого ими слова к другому, называются СИНТАКТИЧЕСКИМИ ПРИЛАГАТЕЛЬНЫМИ.
13. К синтетическим аффиксам относятся СОБСТВЕННОСТЬ, КОНТРАКТ, ПРИЛАГАТЕЛЬНЫЕ, ЛИЧНОСТЬ, ВРЕМЯ, ПРИЛАГАТЕЛЬНЫЕ ПРИЛАГАТЕЛЬНЫЕ.
14. Притяжательные суффиксы: -им, -инг, -и, -имиз, -ингиз, -м, -нг, -си;
15. Союзы: -нин, -ни, -га, -да, -дан;
16. Суффиксы лицевого числа глагола: -м, -нг, -к, -нгиз, -ман, -сан, -миз, -сиз, -й, -айн, -гин, -син, -айлик, — нглар,

Telegramda o‘qish

Понравилась статья? Поделиться с друзьями:
BAXTIYOR.UZ
Комментарии: 7
  1. Xaydarov Muhammad

    Raxmat menga juda katta foyda berdi.

  2. Аноним

    :cry:

  3. Аноним

    :idea: :idea: :idea:

  4. Fara

    Perfect

  5. Farangiz

    Raxmat endi tushundim bulani

  6. Аноним

    :oops: :lol: :o :?: :arrow: :cry: :shock:

  7. Аноним

    :sad:

;-) :| :x :twisted: :smile: :shock: :sad: :roll: :razz: :oops: :o :mrgreen: :lol: :idea: :grin: :evil: :cry: :cool: :arrow: :???: :?: :!: